แบบฝึกหัดสำหรับผู้เริ่มต้นใช้แบบจำลอง MIKE Hydro River

สำหรับผู้ที่เริ่มใช้แบบจำลอง MIKE Hydro River

เนื่องจากเป็นแบบจำลองที่ออกมาใหม่ในช่วงปี 2014-2016

และมีการปรับเปลี่ยน User Interface ไปจากเดิมค่อนข้างมาก

แม้ว่าความสามารถและการทำงานหลายๆอย่างจะเทียบเท่า และดีกว่าเดิม

แต่ผู้ที่ปรับเปลี่ยนจากการใช้แบบจำลอง MIKE 11 มาเป็น MIKE Hydro River

ก็จะต้องปรับตัวพอสมควรกับหน้าตาโปรแกรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม

เนื่องจากได้เคยอัพโหลดไฟล์ที่เป็นคู่มือและตัวอย่างสำหรับ

ผู้เริ่มต้นใช้แบบจำลอง MIKE Hydro River ไปแล้วในบทความก่อนหน้า

แต่ไม่ได้ลงรายละเอียดไว้ใน Blog ว่าในแบบฝึกหัดนั้นแนะนำการใช้งานในด้านใดบ้าง

ดังนั้นในบทความนี้จึงขอเขียนถึงรายละเอียดที่ได้แนะนำไว้ในแบบฝึกหัดนั้น

พร้อมทั้งนำ Link ที่ได้เคยลงไว้มาแปะไว้ที่นี่อีกรอบ

เพื่อความสะดวกในการค้นหาใน Blog นี้

เนื้อหาในแบบฝึกหัด ผมขอตัดเอามาจากสารบัญของคู่มือแบบฝึกหัด

โดยเพิ่มคำอธิบายเพื่อให้เห็นถึงรายละเอียดในคู่มือได้มากขึ้นดังนี้

บทที่ 1

การนำเข้าแบบจำลอง MIKE 11 เดิม มาใช้ในแบบจำลอง MIKE Hydro River

เป็นการนำเข้าแบบจำลองที่มีอยู่เดิม เพื่อปรับมาใช้กับ MIKE Hydro River การนำเข้าจะมีขั้นตอนไม่ยุ่งยากเนื่องจากมี Tool สำหรับช่วยในการนำเข้ามาให้พร้อมใช้งาน

บทที่ 2

การตั้งค่าโครงสร้างทางชลศาสตร์ในแบบจำลอง MIKE Hydro River

เป็นตัวอย่างการตั้งค่าโครงสร้างประตูระบายน้ำที่มีการบริหารการเปิดปิดบานประตูตามการขึ้นลงของน้ำ เพื่อบังคับให้น้ำไหลไปทิศทางเดียว ตัวอย่างนี้มีประโยชน์ในกรณีต้องการบริหารประตูระบายน้ำเพื่อจัดการน้ำให้มีการระบายไปทิศทางเดียว แต่มีอุปสรรค์ด้านน้ำขึ้นน้ำลงที่ทำให้การระบายน้ำทำได้แค่บางช่วงเวลา การตั้งค่านี้ยังให้ผลคำนวณเป็นระดับการเปิดปิดบาน ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการบริหารการเปิดปิดบานประตูระบายน้ำจริงๆได้

บทที่ 3

การทำงานร่วมกับข้อมูล DEM ในแบบจำลอง MIKE Hydro River

เมื่อมีข้อมูล DEM ซึ่งเป็นแผนที่ค่าระดับความสูงต่ำของพื้นที่ สำหรับพื้นที่ศึกษา เราจะสามารถใช้ข้อมูล DEM เพื่อประโยชน์ในการสร้าง เส้นลำน้ำหรือ river network, หน้าตัดลำน้ำหรือ Cross section และแบ่งพื้นที่ลุ่มน้ำย่อยหรือ Sub catchment ได้ โดยโปรแกรมจะมีเครื่องมือช่วยในการดำเนินการดังกล่าวทั้งหมด ทำให้สะดวกในการจัดทำข้อมูลต่างๆสำหรับแบบจำลองการไหลในลำน้ำหากมีข้อมูล DEM ที่มีคุณภาพดี

คลิกโหลดไฟล์คู่มือและแบบฝึกหัดได้ที่นี่
(เลื่อนลงไปล่างสุด แล้วโหลดแบบฝึกหัด MIKE Hydro River)

แผนที่น้ำท่วมจาก MIKE11 โดยใช้ DEM และ HelpGrid

ก่อนหน้านี้ได้นำเสนอการสร้างแผนที่น้ำท่วมในแบบจำลอง MIKE11 โดยใช้เพียงข้อมูลหน้าตัดลำน้ำ

ซึ่งก็มีข้อจำกัดบางอย่างเนื่องจากตัวแบบจำลองเองและวิธีการในการสร้างแผนที่น้ำท่วม

ในที่นี้จะได้นำเสอนวิธีการสร้างแผนที่น้ำท่วมอีกแบบในแบบจำลอง MIKE11 เหมือนกัน

ซึ่งต้องการข้อมูลเพิ่มคือ ข้อมูล DEM หรือค่าระดับของพื้นที่น้ำท่วมในพื้นที่ศึกษา

หลังจากมีข้อมูลและแบบจำลอง MIKE11 พร้อมแล้ว ก็ดำเนินการตามขั้นตอนดังนี้

เตรียมข้อมูล HelpGrid โดยจะใช้ DEM ของพื้นที่ศึกษาเป็นต้นแบบ

แล้วทำการแก้ไข HelpGrid ให้เป็นกลุ่มของพื้นที่น้ำท่วม ซึ่งในตัวอย่างนี้ แบ่งได้เป็น 3 กลุ่มดังรูป

(รูป HelpGrid)

แต่ละกลุ่มพื้นที่น้ำท่วม จะมีระหัสเป็นตัวเลขจำนวนเต็ม ในที่นี้ใช้เลข 1, 3 และ 4

ซึ่งระหัสที่ตั้งไว้ใน HelpGrid จะถูกจับคู่กับ Cross-section ID ในไฟล์ *.xns11 ซึ่งเป็นไฟล์ข้อมูลหน้าตัดลำน้ำ

(รูป หน้าตัดลำน้ำ และ ID)

จากนั้นในไฟล์ *.HD11 จะต้องตั้งค่าให้การสร้างแผนที่ใช้ข้อมูลจาก HelpGrid และเลือกใช้ค่าระดับจาก DEM

(รูป การตั้งค่าการสร้างแผนที่ใน *.HD11)

โดยในการใช้ HelpGrid ในการสร้างแผนที่น้ำท่วมนี้ จะเป็นการบอกให้แบบจำลอง นำระดับน้ำ จากหน้าตัดลำน้ำที่เราจับคู่กับระหัสของ HelpGrid มาวาดเป็นแผนที่น้ำท่วมบนพื้นที่ของ HelpGrid ที่ระหัสนั้นๆ

(VDO แผนที่น้ำท่วม ที่ได้จากการใช้ HelpGrid)

วิธีการสร้างแผนที่น้ำท่วมแบบนี้ จะใกล้เคียงกับแผนที่น้ำท่วมจากการใช้ MIKE11GIS ในแบบจำลองของ DHI เวอร์ชั่นที่เก่ากว่าปี 2005 (หลังปี 2005 ทาง DHI ได้ยกเลิกการสร้างแผนที่น้ำท่วมด้วย MIKE11GIS )

(VDO แผนที่น้ำท่วม ที่ได้จากการใช้ MIKE11GIS)

ข้างล่างนี้ อัพเดทเพิ่มเติมเมื่อ 2013-10-10 เพื่อขยายความเรื่องการเตรียมไฟล์ HelpGrid
vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv

ให้เปิดไฟล์ DEM ของพื้นที่ศึกษาขึ้นมา ดังรูป

จากนั้นให้ Save as ไปเป็นชื่อ HelpGrid (หรือแล้วแต่เราจะตั้งชื่อว่าอะไร)

จากนั้นตรวจสอบค่า Delete value โดยเลือกเมนู Edit/Item

ตัวอย่างนี้จะเห็นค่า Delete Value เป็น -1E-35

จากนั้นใช้เครื่องมือในเมนู Tool ช่วยในการแก้ไขค่า

ในกรณีที่ยังไม่ได้เลือก เซลใดๆ สามารถใช้ Tool/Set Value... แล้วใส่ค่าเท่ากับ -1E-35 ได้เลย

จะทำให้ทุกค่าในตารางถูกลบทิ้งไป

หลังจากนั้น ให้แก้ไขค่าใน Cells ต่างๆเป็นกลุ่มตัวเลขที่จะเชื่อมกับหน้าตัดลำน้ำ

ในตัวอย่างนี้ แบ่งเป็น 3 พื้นที่ ดังนั้นจึงกำหนดตัวเลขเป็น 1, 2, และ 3 เท่านั้น

โดยการเลือกพื้นที่ สามารถใช้เครื่องมือแบบ Area Selection ในการเลือกพื้นที่ได้

เมื่อเลือกพื้นที่แล้ว ส่วนที่ถูกเลือก จะเป็นพื้นที่แรเงา

จากนั้นใช้เมนู Tool/Set Value ใส่ค่าให้กับ Cells ที่เลือกไว้ (รูปด้านล่าง ใช้ Tool/Set Value แล้วใส่ค่า 1)

ทำเช่นนี้กับพื้นที่อื่นๆที่ต้องการเชื่อมกับ Cross-Section จนได้ครบแล้วจะได้ไฟล์ดังรูป

สำหรับตัวช่วยให้การเลือกพื้นที่ ทำงานง่ายขึ้น เราสามารถซ้อนรูปพื้นหลังเข้าไปได้โดย

เมนู Data Overlay/Add / Remove Layers

ก็สามารถซ้อนรูปที่เป็นรูปภาพ หรือไฟล์ SHP เข้ามาเป็นรุปพื้นหลัง เพื่อให้การเลือกพื้นที่ ทำงานได้ง่ายขึ้นได้

นอกจากนี้ ข้อมูลใน ตาราง ข้างต้นทั้งหมด เราสามารถ Copy & Paste ไปมาระหว่าง MIKEZero กับ Excel ได้ ดังนั้น หากถนัดใช้ Excel ในการเตรียมข้อมูล ก็สามารถทำได้เช่นกัน